Dom energooszczędny – okiem inwestora

Stajac przed perspektywa budowy domu, dlugo zastanawialam sie czy oplaca sie inwestowac  w energooszczedne rozwiazania. Przeczytalam dziesiatki publikacji, artykulow, wypowiedzi ekspertow. W miare oswajania wszystkich informacji jakie sa dostepne na temat budownictwa energooszczednego, szybko zorientowalam sie, ze nie jest to wcale dziedzina zarezerwowana wylacznie dla zamoznych ludzi, gotowych zainwestowac grube pieniadze w sama budowe. Okazuje sie, ze przecietny Kowalski, inwestujac w odpowiednie materialy, moze ograniczyc do minimum straty energii, tak cenne w domu energooszczednym.

W pierwszym poscie, postaram sie przedstawic kilka najistotniejszych zagadnien i wytlumaczyc jakie parametry musza byc zachowane, zeby dom stal sie energooszczedny.

Budownictwo energooszczedne to rzeczywistosc, ktora nadchodzi wielkimi krokami. Po 2020 roku, wszystkie nowe budynki maja spelniac zaostrzone wymagania dotyczace ich charakterystyki energetycznej. Wedlug przyjetych zalozen wspolczynnik przenikania ciepla U zewnetrznych scianach w ogrzewanym budynku bedzie musial byc nizszy o 20%, dachow i stropow pod nieogrzewanymi pomieszczeniami o 25%, drzwi i okien od 25% do 30%. Maksymalna wartosc wskaznika zapotrzebowania budynku na nieodnawialna energie pierwotna EP, bedzie o 40% nizsza niz dopuszczalna w 2016 roku.

Kazdy inwestor planujacy budowe domu energooszczednego, swoje prace powinien rozpoczac od znalezienia odpowiedniej dzialki. O tym na co zwrocic uwage przy zakupie dzialki budowlanej pisalam juz tutaj dzialka budowlana – jednak mozna znalezc ideal cz. 1 i tutaj dzialka budowlana – jednak mozna znalezc ideal cz.2. Jednak dom energooszczedny, bedzie wymagal od swoich gospodarzy nie co wiecej zaangazowania, juz na etapie samej parceli.

Do najistotniejszych czynnikow, determinujacych wybor miejsca pod budowe, bedzie polozenie dzialki wzgledem stron swiata. Ma to ogromne znaczenie, szczegolnie w okresie zimowym, kiedy zapotrzebowanie na darmowa energie sloneczna jest tak duze. Optymalnie bylo by, juz na etapie zakupu dzialki, miec wybrany wstepny projekt domu, w ktorym najwieksze przeszklenia znalazly by sie na elewacji poludniowej –  salon, jadalnia z wyjsciem na ogrod . W takim wariancie, glowne wejscie, spizarka, kuchnia i inne pomieszczenia nie wymagajace duzego naslonecznienia mogly by sie znalezc od strony polnocnej. Inwestorzy wykorzystujac duze przeszklenia, powinni pamietac o odpowiednim zabezpieczeniu budynku przed przegrzaniem w okresie letnim. Najprostrzym sposobem jest wykorzystanie rolet, markiz, zaluzji lub wysunietych okapow dachowych.

Na „ekodzialce” nalezalo by zwrocic uwage na mozliwosc posadzenia wiekszej ilosci roslin, drzew, ktore oslonia nasz dom przed nadmiernym wiatrem, a w sezonie letnim zabezpiecza elewacje i dach przed nadmiernym przegrzaniem. W okresie pelnego kwitnienia drzew ( wykorzystujac drzewa lisciaste) mamy pewnosc, ze cien rzucany na elewacje poludniowa przyniesie mile orzezwienie. W sezonie jesienno – zimowym, gdy liscie opadna nasze okna niczym gabka, beda pochlaniac kazdy promien slonca.

Im wieksza dzialka, tym wieksze mozliwosci wykorzystania energii slonecznej. Dzialka powinna miec przynajmniej 25 metrow szerokosci. Oczywiscie na malej dzialce rowniez postawimy dom energooszczedny, problem moze sie pojawic przy znalezieniu gotowego projektu.

Co to jest dom/budynek energooszczedny ?

Z ogromna satysfakcja, przegladajac oferty firm zajmujacych sie budowa domow energooszczednych, czytajac opiniotworcze strony i blogi ludzi, ktorzy siedza w temacie, nie zauwazylam najmniejszych oznak, uzywania terminow anglojezycznych. Przeciez, idac tropem wszystkiego co przyszlo do nas z zachodu, az cisnie sie na usta termin – energy-saving house, power efficient house, energy efficient house itp. Na szczescie, poki co dom energooszczedny to dom energooszczedny, pasywny to pasywny – za co chwala wszystkim wlascicielom firm i propagatorom.

Dom energooszczedny to budynek przy budowie ktorego, zastosowano takie materialy i technologie, ktore ograniczaja do minimum straty energii czego konsekwencja jest bardzo niskie zapotrzebowanie na energie. 

Magiczna 70

Zeby z pelna swiadomoscia budynek mogl nosic miano energooszczednego, jego zapotrzebowanie na energie do ogrzewania musi byc mniejsze niz 70 kWh/m²rok. Wyrazny podzial klasowy zostal wprowadzony i okreslony w europejskiej normie ISO i uzaleznia energooszczednosc budynku od ilosci energii potrzebnej do ogrzania 1m² powierzchni w ciagu roku ( EUco ).

• powyzej 70 kWh/(m²·rok) – dom poza klasa energooszczednosci,
• przedzial 30-70 kWh/(m²·rok) – dom energooszczedny,
• przedzial 15-30 kWh/(m²·rok) – dom niskoenergetyczny,
• ponizej 15 kWh/(m²·rok) – dom pasywny.

Od 1 stycznia 2014 obowiazuje nowe Rozporzadzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 5 lipca 2013, zmieniajace poprzednie w sprawie warunkow technicznych, jakim powinny odpowiadac budynki i ich usytuowanie.

Nowelizacja jest konsekwencja wdrozenia art. 4 do 8 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE  z dnia 19 maja 2010 roku, w sprawie charakterystyki energetycznej budynkow ( Dz. U. UE L 153 z 18.06.2010, str. 13), zwana dalej – dyrektywa 2010/31/UE.

W duzym uproszczeniu chodzi o to, zeby kraje czlonkowskie UE, ustanowily i uzgodnily przepisy, ktore beda okreslaly standardy energetyczne budynkow, majac przed soba 3 podstawowe, ale niezmiernie wazne aspekty :

• techniczny
• ekonomiczny
• finansowy

Wedlug wytycznych zawartych w naszym rozporzadzeniu, do najistotniejszych zmian nalezy zmiana w zakresie obnizenia wspolczynnika przenikania ciepla:

• scian zewnetrznych
• dachow
• stropodachow
• podlogi na gruncie
• stolarki okiennej
• stolarki drzwiowej

Wazne – nowe rozporzadzenie w zaden sposob nie narzuca nikomu montowania urzadzen/zrodel energii odnawialnej. Calkowita dobrowolnosc pozostawia osobie projektujacej, ktora moze wybrac odpowiednie rozwiazanie, bazujac na parametrach minimalnych i maksymalnych zawartych w nowelizacji.

Dla mniej wtajemniczonych i zastanawiajacych sie jaka droge bedzie trzeba przejsc, zeby dojsc do sadnego roku 2021, ponizej przedstawiam tabele, opisujace poszczegolne wskazniki.

1 . Zestawienie parametrow minimalnych przegrod budowlanych :

2. Zestawienie maksymalnych wskaznikow EP

Zrodlo : Rozporzadzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej zmieniajace rozporzadzenie w sprawie warunkow technicznych, jakim powinny odpowiadac budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2013 r, poz. 926);

Wazne – Wskaznik EP i EUco  nie oznacza tego samego

EP –  to wskaznik zapotrzebowania budynku na nieodnawialna energie pierwotna, uwzgledniajac wszystkie cele bytowo-gospodarcze np. codzienne wykorzystywanie urzadzen domowych, podgrzewanie wody itp. Na dzien dzisiejszy nie moze przekraczac 120 kWh/m2 rocznie. Od 1 stycznia 2021 wymagane beda wartosci 70 kWh/m2 dla budownictwa jednorodzinnego.

EUco –  to wskaznik zapotrzebowania budynku na energie uzytkowa do ogrzewania naszego domu.

Przyklad 

jezeli zuzyjemy 1 kWh energii elektrycznej to wskaznik EUco wyniesie 1 kWh ( energia koncowa ), natomiast zuzycie energii pierwotnej EP bedzie wynosic az 3 kWh, z czego 2 kWh zostana wliczone ( stracone ) np. w elektrowni, podczas wydobycia wegla, przesylu pradu.

Skad przecietny Kowalski ma wiedziec, czy projekt domu bedzie spelniac wymagania energooszczedne ?

Na szczescie, wiele firm sprzedajacych gotowe projekty domow jednorodzinnych , w swoich ofertach uwzglednia wspolczynnik EP i EUco. Niektore biura projektowe przedstawiaja nawet szacunkowe koszty ogrzewania domu.

Wybrane projekty gotowe 

GLADKI W.E

WLASCIWOSCI PROJEKTU

Zrodlo : lipinscy-projekty.pl

Dom w malinowkach ( G )

Energooszczednosc

Zrodlo : archon.pl

Projekt Liv 7

Charakterystyka energooszczednosci

Budynek oceniany wedlug wymagan WT 2014

Dla instalacji grzewczej z kotlem gazowym:
EP=117.51 kWh/(m²/rok),

EK=82.31 kWh/(m²/rok)

Dom energooszczedny

EUco < 40 kWh/(m²rok)

standard NF40

Parametr dla domu Liv 7 z wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepla

EUco = 13.54 kWh/(m²rok)

Zrodlo : archipelag.pl

Ktoredy w domu ucieka nam cieplo ?

Bez wzgledu na ksztalt i powierzchnie naszego domu, okreslenie miejsc ucieczki ciepla, pozwoli przyszlym inwestorom juz na etapie projektowania, przewidziec i zapobiec niepozadanym stratom energii.

• piwnica, fundament – okolo 10 – 15 %
• sciany zewnetrzne – okolo 20 – 30 %
• okna i drzwi – okolo 15– 25 %
• dach – okolo 20 – 20 %
• wentylacja – 25 – 35 %

Ciezko sobie wyobrazic, przenoszac takie dane, na konkretny budynek, jaki wynik koncowy uzyskamy – koszty ogrzewania domu z takimi stratami energii, byly by zabojcze dla kazdego.

Jak wspomnialam na poczatku, sam wybor dzialki i usytuowanie budynku wzgledem stron swiata ma ogromne znaczenie. Fakt ten pozwala wycisnac ze slonca jak najwiecej darmowej energii. Kolejnym szalenie istotnym czynnikiem w budownictwie energooszczednym jest ksztalt domu.

Projekt domu, z dachem wielospadowym, wykuszami, balkonami zrobi wrazenie na kazdym. Niestety taki ksztalt budynku, prawie w kazdym przypadku stanie w opozycji do energooszczednosci.

Im prostsza bryla domu, tym wieksze szanse na uzyskanie oczekiwanych rezultatow. Prosty i zwarty ksztalt, w pierwszej kolejnosci ograniczy powstawanie mostkow termicznych, ktore tworza sie w miejscach zalamania konstrukcji oraz tam gdzie lacza sie ze soba rozne materialy.  Cieplo ucieka rowniez przez nieszczelne okna, drzwi wejsciowe i tarasowe, wience stropu, nadproza, oraz we wszystkich miejscach wystajacych poza lico budynku np. w polaczeniu plyt balkonowym ze stropem, lub na parterze z tarasem.

Mostki termiczne zwane rowniez cieplnymi, to takie „osobliwosci” przez ktore ucieka z domu mnostwo ciepla. Dajac za przyklad dom o niejednolitej bryle z dachem wielospadowym tych miejsc robi sie naprawde sporo. Wynika to z prostej zaleznosci – im bardziej skomplikowana bryla, tym wieksze prawdopodobienstwo wadliwego wykonania lub niedokladnym i zbyt cienkim rozmieszczeniu izolacji termicznej.

W uproszczeniu – chodzi o rownomierne i jednolite rozprowadzenie izolacji, nie pomijajac trudnych miejsc wynikajacych z konstrukcji budynku. Nalezy zatem pamietac o doskonalej izolacji w miejscach „rozrzezbienia” budynku np. przy balkonach, tarasach, wykuszach, gankach. Zazwyczaj budujac garaz, ktory jest integralna czescia budynku, z przyczyn czysto ekonomicznych, nie ociepla sie jego scian. Jednak, zeby ograniczyc straty ciepla nalezy zaizolowac, przynajmniej sciane przylegajaca do domu. Te same zasady obowiazuja przy izolacji schodow prowadzacych do piwnicy czy nieuzytkowego poddasza.

Zasada 20 – 20 – 30

Budujac do energooszczedny kwestia dobrej izolacji jest bardzo istotna, jak nie najwazniejsza. Kierujac sie zasada 20 + 20 + 30 nalezy przyjac :

20 cm – ocieplenia fundamentu przed zimnem pochodzacym z gruntu

20 cm – ocieplenia na sciane zewnetrzna

30 cm – ocieplenia na dach

Ciekawostka – inwestujac dodatkowo 1% w materialy o dobrej izolacyjnosci cieplnej, mozna obnizyc koszt ogrzewania o 30 %.

zrodlo : Zaklad Fizyki Cieplnej ITB

Kazdy inwestor pragnacy isc w strone budynku energooszczednego musi odpowiedziec sobie, lub znalezc odpowiedzi na kilka zasadniczych pytan :

• z jakiego materialu zbuduje sciany?, o jakim wspolczynniku U?, w jakiej technologii?, jakie nadproza i wience?, jaki strop?, jakie materialy izolacyjne?, jakie fundamenty?
• jakie okna?, jaki wspolczynnik przenikania ciepla?, ilu szybowe?, z nawiewami czy nieszczelne?
• Jakie drzwi?, antywlamaniowe czy zwykle?, jaki wspolczynnik U?, jakie parametry akustyczne?
• Z jakiego zrodlo pochodzic bedzie energia?, elektryczna?, gaz z sieci lub plynny?, olej opalowy?, pompa ciepla?
• Jaki system ogrzewania zastosujemy?, grzejniki, ogrzewanie podlogowe?
• Jaka wentylacja? zwykla grawitacyjna?, mechaniczna?, mechaniczna z rekuperatorem?

Fundament pod dom energooszczedny

W przewazajacej wiekszosci firm oferujacych budowe domow energooszczednych, fundamenty stawiane sa w formie plyty fundamentowej, zastepujac tradycyjna lawe fundamentowa. Plyta na pewno okaze sie lepszym rozwiazanie w trudnych warunkach wodno-gruntowych, kiedy mamy do czynienia z wysokim poziomem wod gruntowych czy gruntu o niewielkiej nosnosci. Plyta w duzym stopniu zmniejszy wystepowanie mostkow termicznych w obrebie fundamentow. Ponadto ciezar budynku jest rozkladany na znacznie wieksza powierzchnie niz przy tradycyjnym rozwiazaniu. Wylewajac plyte, otrzymujemy od razu podloge pierwszej kondygnacji domu, w ktorej mozna zamontowac ogrzewanie uzywane juz w trakcie budowy domu.

Czy plyta fundamentowa jest cieplejsza od najlepiej nawet izolowanej podlogi na gruncie? Na dzien dzisiejszy technologia w jakiej stawia sie plyty jest najlepszym rozwiazaniem, uwzgledniajac izolacje termiczna ( eliminacja mostkow cieplnych ) i przeciwwilgociowa. Kolejnym istotnym czynnikiem jest bardzo wysoka akumulacja cieplna. W zaleznosci od zastosowanych warstw izolacji, wspolczynnik przewodzenia ciepla U osiaga wartosci od 0,20 do 0,35 W/m˛K.

Fundamenty pochlaniaja spora czesc naszego budowlanego budzetu, ale nie warto na nich oszczedzac. Jezeli dopuscimy do bledow wykonawczych lub uzyjemy nie wlasciwych materialow to umarl w butach – gdy dom juz stoi, ciezko cokolwiek poprawic, jest to wrecz niewykonalne.

Dach w domu energooszczednym

Dom energooszczedny powinien miec dach dwuspadowy, jednospadowy lub calkiem plaski. Wybor materialu na pokrycie w tym przypadku odgrywa mniejsza role. W zaleznosci od gustow i upodoban, mozna uzyc dachowek ceramicznych, betonowych albo blachodachowki. Czynnikiem majacym wplyw na ubytki ciepla z naszego domu ma zastosowanie odpowiedniej izolacji. W przypadku dachu, warstwa izolacyjna powinna miec grubosc 30 cm, tylko w takim przypadku mozliwe jest uzyskanie wspolczynnika przenikania ciepla ( U ) na poziomie 0,10 W/m²K.

W kwestii izolacji dachu, 3 istotnymi elementami w ukladzie warstw w polaci dachu sa :

Wiatroizolacja – nazywana rowniez membrana lub folia dachowa, powinna byc przede wszystkim folia wysoko – paroprzepuszczalna. Jej glownym zadaniem jest ochrona welny przed ewentualnym zamoknieciem, zawilgocenie, w przypadku np. nieszczelnosci dachu, silnych zacinajacych opadow, mocnymi roztopami sniegu. Chroni welne przed nadmiernym „wywiewaniem „ ciepla z jej warstwy wierzchniej oraz przed nawiewem ewentualnych nieczystosci z zewnatrz.

Izolacja termiczna – najbardziej popularnym materialem do izolacji termicznej dachu jest welna mineralna. Ma doskonale parametry trwalosci, jest calkowicie niepalna, chroni przed utrata ciepla, jest dzwiekochlonna, szczelnie wypelnia przestrzenie polaci. Zalecane jest ulozenie co najmniej dwoch wart, jedna pomiedzy krokwiami, druga pod nimi. Taki uklad spowoduje, ze belki drewniane ( o gorszej izolacyjnosci termicznej niz welna ) nie stana sie mostkami cieplnymi. Warto wiedziec, ze welna mineralna ( w przeciwienstwo do co raz czesciej uzywanej przy izolacji termicznej pianki poliuretanowej ) ma najwyzsza klase przeciwogniowa w siedmiostopniowej skali od A1 do F. Welna mineralna w klasyfikacji ogniowej pobija wszystkich – jest po prostu najlepsza.

Paraizolacja – spelnia bardzo istotne zadanie w prawidlowym funkcjonowaniu dachu. Jej glownym zadaniem jest ochrona przed wnikaniem pary wodnej z wnetrza domu. Chroni rowniez wiezbe przed plesnia i grzybem. Wytwarzanie pary wodnej w domu jednorodzinnym jest zjawiskiem calkowicie normalnym, niemozliwym do wyeliminowania. Powstaje podczas gotowania pysznych obiadow, prania, kapania sie. Dlatego tak wazne jest, zabezpieczenie budynku przed jej niszczycielskim dzialaniem. Mozna temu zapobiec stosujac folie paraizolacyjna od strony poddasza. Najczesciej stosowana jest z warstwa odblaskowa z aluminium, poniewaz odbija promieniowanie cieplne, ktore wraca z powrotem do wnetrza domu. W tym przypadku bardzo istotna jest sprawnie dzialajaca wentylacja, ktora ogranicza w duzym stopniu nadmierne osiadanie pary wodnej.

Ponizej rysunek, ktory dobrze obrazuje prawidlowy uklad warstw w polaci dachu energooszczednego.

Zrodlo : budujemydom.pl

Wykorzystanie odpowiednich materialow, w duzym stopniu przyczyni sie do zbudowania domu energooszczednego. Niestety nawet najlepsze materialy w nieodpowiednich rekach moga doprowadzic do porazki budowlanej. Dlatego tak wazne jest znalezienie odpowiedniej, wykwalifikowanej, doswiadczonej ekipy.

” Rozczarowanie spowodowane niska jakoscia wykonania pamieta sie dlugo po przeminieciu radosci spowodowanej niska cena „

Do materialow wykorzystywanych w budownictwie energooszczednym, powroce w kolejnych postach.

Nastepny artykul w calosci poswiecony bedzie oknom energooszczednym.

Serdecznie zapraszam do lektury 🙂