Dom energooszczędny – rekuperacja

Zastosowanie nawet najlepszych materialow izolacyjnych, okien, drzwi energooszczednych, nie przyniesie oczekiwanych rezultatow, jezeli nie zainwestujemy w nowoczesne systemy wentylacji. Do niedawna, najczesciej stosowanym rozwiazaniem w budownictwie tradycyjnym byla wentylacja grawitacyjna, zwana przez niektorych „ wentylacja naturalna”.

Wedlug szacunkowych obliczen, wiekszosc swojego zycia ( 80-90%) spedzamy w pomieszczeniach zamknietych. O tym jak wazna jest jakosc powietrza ktorym oddychamy, nie trzeba nikomu przypominac. Niestety wentylacja grawitacyjna, ze wzgledu na swoja „nature”, nie zawsze spelnia swoje zadanie. Co gorsza, sa okresy w ktorych staje sie calkowicie niewydolna. Jest to silnie zwiazane z warunkami atmosferycznymi jakie panuja na zewnatrz domu, a dokladniej roznica temperatur czy kierunkiem wiatru. W przypadku duzych roznic temperatur ( zima, kiedy przez system wentylacji ucieka najwiecej cieplego powietrza, co podwyzsza koszty ogrzewania ) pomiedzy wnetrzem i zewnetrzem, nastepuje tak pozadana w wentylacji grawitacyjnej roznica cisnien, ktora umozliwia migracje powietrza ku gorze.  Niestety wystarczy wzrost temperatury powyzej +12°C, zeby wentylacja znacznie pogorszyla swoja wydajnosc. Nie trudno wyobrazic sobie jej sprawnosc, kiedy temperatura za sciana naszego domu zbliza sie parametrem do tej, jaka mamy w srodku. Mozna by przyjac, ze WG zyje swoim zyciem, na ktore nie mamy za bardzo wplywu. Moja kolezanka, ktora pare lat temu wybudowala dom wykorzystujac WG, po kilku sezonach skwitowala to tak :

 „ Wentylacja grawitacyjna jest jak nastolatek „– rodzisz dziecko, starasz sie wychowac na dobrego, uczynnego czlowieka, pokazujesz i wyznaczasz droge, jaka chcialabys, zeby twoje dziecko poszlo. Wszystko idzie jak po masle – do czasu. Nagle okazuje sie, ze twoje wlasne dziecko ma zgola odmienne zainteresowania, poglady, umiejetnosci. Moje marzenie o byciu matka znanego chirurga, musialo odejsc w niepamiec, bo zostalo wyparte przez nie wiadomo po kim odziedziczone zdolnosci artystyczne. I tak Akademia Sztuk Pieknych zastapila Akademie Medyczna, nasze ukochane wypady na narty i weekendowe wycieczki rowerowe, zostaly wyparte przez weekendowe kolka teatralne, a uwielbiane przez malego Wojtusia golabki z kasza i gora miesa, zostaly zastapione przez nudle w pudle i makaron sojowy z warzywami”.

Rozumiem gdzie w tej historii, mozna doszukac sie analogii do wentylacji grawitacyjnej 🙂 . Tym bardziej, ze jak maly Wojtus na poczatku roku wyprowadzil sie z domu, gdy Justyna uswiadomila sobie, ze nie ma juz wplywu na jego wybory zyciowe, na kanwie naszych rozmow o budowaniu domu postanowila przeprowadzic maly remont, komunikujac dosc dosadnie : „ Pierwsze co zrobie to wymienie ta cholerna wentylacje, ktora dziala kiedy chce, przynajmniej na to bede miala wplyw „– powiedziala z zacisnietymi zebami.

Musze sie przyznac, ze nie wiem jakie byly przyczyny niesprawnej WG, nie dopytywalam. Powiedzmy, ze poziom zdenerwowania, zwiazany z wyprowadzka jej pierworodnego, plus problemy z wentylacja, nie stwarzaly komfortowych warunkow do wchodzenia w szczegoly. Jednak ton w jakim powiedziala „ tylko nie inwestuj w wentylacje grawitacyjna!!!!” – zmusil mnie niejako do przyjrzenia sie sprawie blizej.

Nie prawda jest mit, jakoby wentylacja grawitacyjna nie mogla spelniac swoich podstawowych funkcji. Przy dobrze wykonanej WG, uzytkownik powinien miec bardzo zblizony dostep do swiezego powietrza jak przy zastosowaniu wentylacji mechanicznej ( przynajmniej w niektorych porach roku). Ze szczatkowych informacji jakie udalo mi sie wyciagnac od Justyny wynikalo, ze w okresie letnim ma zaduch w domu, a w zimie jest chlodno przy sporych rachunkach za ogrzewanie. Mozna by bylo zwalic to na nieszczelne okna czy skromna izolacje budynku, ale na tym na pewno nie oszczedzala. Zostaje wiec wentylacja. Wydaje mi sie, ze geneza problemu, lezy w bledach popelnionych jeszcze na etapie projektowania, a pozniej samego wykonania systemu wentylacji grawitacyjnej.

Dla mnie jednak, najwazniejszym aspektem i przyczyna dlaczego zdecydowalam sie na zastosowanie wentylacji mechanicznej, byly ogromne i niekontrolowane straty ciepla wywolane przez wentylacje grawitacyjna.

Budujac dom energooszczedny, wlasciwie od samego poczatku zakladalismy zastosowanie wentylacji mechanicznej, bez ktorej ciezko, a wrecz nie mozliwe byloby uzyskanie odpowiednich parametrow. Budynek, w ktorym zastosowano najwyzszej klasy materialy izolacyjne na fundamenty, sciany, dach, zamontowano okna o niskim wspolczynniku przenikania ciepla, przy zastosowaniu niewydolnej wentylacji grawitacyjnej, stal by sie termosem . Ciezko wyobrazic sobie budownictwo energooszczedne bez zastosowania wentylacji mechanicznej, nad ktora jako inwestorzy mamy pelna kontrole.

Wazne – nieodwracalne straty ciepla wynikajace z ucieczki cieplego powietrza w okresie zimowym przez wentylacje grawitacyjna, moga siegac od 30% do nawet 60 %.

Czym jest wentylacja mechaniczna – rekuperacja

Wentylacja mechaniczna w przeciwienstwie do grawitacyjnej jest w calosci stymulowana i napedzana mechanicznie. Nic nie jest tu dzielem przypadku, a jedynie konsekwencja technologii zastosowanej przy jej produkcji. Sercem wentylacji jest rekuperator, ktory napedza i steruje przeplywem powietrza w kanalach wentylacyjnych.

Rekuperacja to nic innego jak wentylacja nawiewno-wywiewna z odzyskiem ciepla, ktorego centrala ( rekuperator ) zajmuje sie procesem odzyskiwania energii z powietrza.

 Wazne – Wentylacja mechaniczna zapewnia stala wymiane powietrza, bez wzgledu na panujace na zewnatrz warunki atmosferyczne.

Swieze powietrze nawiewane jest z zewnatrz przez kanaly wentylacyjne, przechodzac kolejno przez rekuperator, gdzie jest oczyszczane wstepnie przez filtry w nim zainstalowane. W tym samym czasie, taka sama ilosc powietrza jest wywiewana z pomieszczen szczegolnie tych wilgotnych jak kuchnia czy lazienka.

Przyklad dzialania rekuperatora 

zrodlo : EnergoForum

Wazne – powietrze wywiewane nie miesza sie ze swiezym powietrzem naplywajacym z zewnatrz.

Oprocz aspektow ekonomicznych, zwiazanych z uszczupleniem naszego portfela w okresie zimowy, dla mnie rownie waznym czynnikiem jest poprawa komfortu zycia w domu z zastosowaniem rekuperacji.

Tak duzo mowi sie o zanieczyszczonym powietrzu, ktorym oddychamy na co dzien. Glowny Inspektorat Ochrony Srodowiska bije na alarm, wskazujac na rosnace zagrozenie zwiazane ze zla jakoscia powietrzna w naszym kraju. Wedlug raportu GIOSP w Polsce wystepuje zanieczyszczenie wielopierscieniowe weglowodorami aromatycznymi ( WWA ). Pod lupe wzieto poziom w powietrzu takich substancji jak dwutlenek siarki, tlenek wegla, kadm, benzen, ozon, olow, arsen, nikiel, czy szalenie grozny i silnie rakotworczy benzo(a)piren, ktory wystepuje w dymie spalanego wegla, drewna i smieci ( rowniez podczas grillowania ). W niechlubnej czolowce miast najbardziej zanieczyszczonych, od dluzszego czasu sa :

• Zakopane
• Krakow
• Tomaszow Mazowiecki
• Rabka zdroj
• Nowy Sacz
• Sucha Beskidzka
• Rybnik
• Nowy Targ
• Opoczno
• i rekordzista Nowa Ruda ze sredniorocznym poziomem benzo(a)pirenu na poziomie 17 ng/m3, gdzie dopuszczalna wartosc powinna byc na poziomie 0-1ng/m3.

Nie kwestionowanym liderem w rankingu na miasto o najczystszym powietrzu jest Slupsk – 0,99 ng/m3. Czystym powietrzem moga rowniez oddychac mieszkancy :

• Dzialoszyna
• Liniewko – Koscierskie
• Gdyni
• Wladyslawowa
• Kwidzyna
• Koszalina
• Gdanska
• Szczecina
• Zamoscia
• Suwalk
• Lublina

Na wakacje tylko nad polski Baltyk  😎

Dlaczego zatem nie mielibysmy zadbac o powietrze jakim oddychamy we wlasnym domu?

Ilu z nas zastanowilo sie, na jakie szkodliwe zwiazki pochodzenia biologicznego i chemicznego jestesmy narazeni w pomieszczeniach zamknietych. Dopoki nie stanelam przed obliczem budowy wlasnego domu, zagrozenia ze strony wentylacji byly mi znane w stopniu podstawowym.

Nie chodzi mi o bezposrednie, czyhajace za rogiem sypialni lub kuchni niebezpieczenstwo zwiazane z nieprawidlowo dzialajaca wentylacja, tylko o skutki i konsekwencje wielomiesiecznego, lub wieloletniego przebywania w pomieszczeniach o niskiej jakosci powietrza.

Zanieczyszczenie powietrza w zamknietych pomieszczeniach, zdefiniowane zostalo przez Ministerstwo Srodowiska jako zawartosc w powietrzu pomieszczen zamknietych zanieczyszczen fizycznych, chemicznych i biologicznych, ktore naturalnie nie wystepuja w powietrzu zewnetrznym.

Zeby uswiadomic wam o jakich zagrozeniach mowa, pozwole sobie wykorzystac informacje zawarte w referacie „ Zanieczyszczenie powietrza pomieszczen „ profesora Politechniki Slaskiej, kierownika Katedry Ochrony Powietrza, dr. hab. Jozefa S. Pastuszki.

Profesor w swojej publikacji, przeanalizowal czynniki szkodliwe w powietrzu pomieszczen mieszkalnych i budynkow uzytecznosci publicznej.

Glowne zanieczyszczenia powietrza w pomieszczeniach nieprzemyslowych i ich podstawowe zrodla

Zrodlo : Slaska Akademia Medyczna

Wsrod wymienionych przez profesora skutkow przebywania w pomieszczeniach z zanieczyszczonym powietrzem sa miedzy innymi :

• Zatrucie tlenkiem wegla
• Astma
• Choroba legionistow – ciezka zakazna choroba drog oddechowych, wywolywana bakteria Legionella
• Goraczka klimatyzacyjna – (humidifier fever)
• Choroby nowotworowe – zwiazane z dymem tytoniowym, czy tez radon i produkty jego rozpadu
• Syndrom chorego budynku (SBS – Sick Building Syndrome) – nie jest choroba lecz zespolem dolegliwosci wystepujacych u co najmniej 20 – 30 % osob, przebywajacych dlugotrwale w budynku z mala lub ograniczona iloscia swiezego powietrza oraz zla jakoscia powietrza

Objawy zwiazane z syndromem chorego budynku mozna podzielic na :

• objawy ogolne (bol glowy, nienaturalne zmeczenie, przygnebienie, zawroty glowy)
• podraznienie blon sluzowych (suchosc lub podraznienie oczu, nosa, gardla)
• objawy skorne (przesuszenie, zaczerwienienie, zluszczanie naskorka – na twarzy, rekach, uszach)

Kolejnym powaznym zagrozeniem jest wilgoc, tak czesto spotykana w budownictwie jednorodzinnym. Jest to wymarzone srodowisko do rozmnazania sie setek gatunkow bakterii, plesni i grzybow. Przebywanie w ich otoczeniu, moze wywolac lub nasilic objawy astmatyczne, alergiczne, sprzyja infekcjom ukladu oddechowego, oraz moze obnizyc lub pogorszyc nasz uklad odpornosciowy.

Zastosowanie wentylacji mechanicznej w ogromnym stopniu, zminimalizuje lub calkowicie wyeliminuje wszystkie zagrozenia jakie wywoluje zanieczyszczone powietrze w zamknietych pomieszczeniach.

Czy pamietacie – czasy jak nasi rodzicie zaklejali kratki wentylacyjne zima, zeby chlodne powietrze nie wplywalo do naszych mieszkan/domow?. Gdzie wtedy byla wentylacja? – no wlasnie w ogole jej nie bylo!

Zalety wentylacji mechanicznej

Jest ich naprawde sporo. Postaram sie wymienic te najistotniejsze :

• Oszczednosci na ogrzewaniu
• Nie trzeba inwestowac w drozsze okna z nawiewnikami
• Mniej kominow do zbudowania
• W zwiazku z odzyskaniem ciepla, mozemy zainwestowac w urzadzenia grzewcze o mniejszej mocy i mniejszej powierzchni ( tansze)
• Stala wymiana powietrza bez wzgledu na warunki atmosferyczne
• Filtrowane powietrze wewnatrz – mniej kurzu, alergenow
• Brak zaparowanych luster, okien i plytek w lazience
• Mozliwosc odciecia sie od zanieczyszczen panujacych na zewnatrz
• Podwyzszenie komfortu zycia, poprzez stala wymiane powietrza ( 24h )
• Podwyzszenie wartosci rynkowej domu – za pare lat dom nie straci na wartosci poprzez zastosowanie nowoczesnych technologii
• brak przeciagow w domu

Podczas szukania glownego wykonawcy, natrafilam na firmy budujace domy energooszczedne, nie stosujace rekuperacji. To jak kupic sernik zrobiony z ziemniakow – dobry, a raczej oszczedny cukiernik tak wymiesza ziemniaki z niewielka iloscia sera, ze ciasto bedzie przypominac oryginal. Niestety, kazdy smakosz znajacy sie na pieczeniu slodkosci, od razu pozna imitacje i nigdy wiecej nie wroci do tej cukierni.

Dom energooszczedny bez zastosowania wentylacji mechanicznej stal by sie nie tylko szczelnym termosem ale rowniez zatechlym i nieswiezym „ziemniaczanym sernikiem”.

Kazdy inwestor chcac zbudowac dom energooszczedny lub niskoenergetyczny, musi zainwestowac w wentylacje mechaniczna – wynika to z warunkow technicznych, a dokladniej z wytycznych jakie zostaly przyjete w budownictwie energooszczednym.

Jezeli decydujecie sie na dom tradycyjny, pamietajcie ze za pare lat, kiedy wszystkie nowe budynki beda musialy spelniac zaostrzone wymagania dotyczace ich charakterystyki energetycznej, wasz dom bedzie wymagal modernizacji. Obnizy sie jego wartosc rynkowa, gdyz po roku 2020 wszyscy beda budowac energooszczednie. Byc moze warto juz dzis zainwestowac odrobine wiecej…

Pamietacie jak szybko walkman zostaly wyparty przez mp3, czy kaseta magnetofonowa przez kompakt? Niestety to samo stanie sie z wentylacja grawitacyjna.

Wszystkich zainteresowanych warunkami jakie beda musialy spelniac budynki po 2020 roku, odsylam do mojego pierwszego artykulu z cyklu „ dom energooszczedny „ – okiem inwestora

W kolejnym poscie przygotuje zestawienie producentow, dystrybutorow systemow wentylacji mechanicznej pod kontem :

• Wydajnosci
• Zastosowanych rozwiazan
• Nowoczesnosci
• Mozliwosci montazowych
• Mozliwosci serwisowych
• Dostepnosci itp.

Jezeli macie doswiadczenie w uzytkowaniu wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepla, lub jestescie specjalistami w ich montazu, podzielcie sie prosze swoja wiedza w komentarzach.