Dom energooszczędny – rekuperacja

Zastosowanie nawet najlepszych materiałów izolacyjnych, okien, drzwi energooszczędnych, nie przyniesie oczekiwanych rezultatów, jeżeli nie zainwestujemy w nowoczesne systemy wentylacji. Do niedawna, najczęściej stosowanym rozwiązaniem w budownictwie tradycyjnym była wentylacja grawitacyjna, zwana przez niektórych „ wentylacją naturalną”.

Według szacunkowych obliczeń, większość swojego życia ( 80-90%) spędzamy w pomieszczeniach zamkniętych. O tym jak ważna jest jakość powietrza którym oddychamy, nie trzeba nikomu przypominać. Niestety wentylacja grawitacyjna, ze względu na swoją „naturę”, nie zawsze spełnia swoje zadanie. Co gorsza, są okresy w których staję się całkowicie niewydolna. Jest to silnie związane z warunkami atmosferycznymi jakie panują na zewnątrz domu, a dokładniej różnicą temperatur czy kierunkiem wiatru. W przypadku dużych różnic temperatur ( zimą, kiedy przez system wentylacji ucieka najwięcej ciepłego powietrza, co podwyższa koszty ogrzewania ) pomiędzy wnętrzem i zewnętrzem, następuję tak pożądana w wentylacji grawitacyjnej różnica ciśnień, która umożliwia migrację powietrza ku górze.  Niestety wystarczy wzrost temperatury powyżej +12°C, żeby wentylacja znacznie pogorszyła swoją wydajność. Nie trudno wyobrazić sobie jej sprawność, kiedy temperatura za ścianą naszego domu zbliża się parametrem do tej, jaką mamy w środku. Można by przyjąć, że WG żyję swoim życiem, na które nie mamy za bardzo wpływu. Moja koleżanka, która parę lat temu wybudowała dom wykorzystując WG, po kilku sezonach skwitowała to tak :

 „ Wentylacja grawitacyjna jest jak nastolatek „– rodzisz dziecko, starasz się wychować na dobrego, uczynnego człowieka, pokazujesz i wyznaczasz drogę, jaką chciałabyś, żeby twoje dziecko poszło. Wszystko idzie jak po maśle – do czasu. Nagle okazuje się, że twoje własne dziecko ma zgoła odmienne zainteresowania, poglądy, umiejętności. Moje marzenie o byciu matką znanego chirurga, musiało odejść w niepamięć, bo zostało wyparte przez nie wiadomo po kim odziedziczone zdolności artystyczne. I tak Akademia Sztuk Pięknych zastąpiła Akademie Medyczną, nasze ukochane wypady na narty i weekendowe wycieczki rowerowe, zostały wyparte przez weekendowe kółka teatralne, a uwielbiane przez małego Wojtusia gołąbki z kaszą i górą mięsa, zostały zastąpione przez nudle w pudle i makaron sojowy z warzywami”.

Rozumiem gdzie w tej historii, można doszukać się analogii do wentylacji grawitacyjnej 🙂 . Tym bardziej, że jak mały Wojtuś na początku roku wyprowadził się z domu, gdy Justyna uświadomiła sobie, że nie ma już wpływu na jego wybory życiowe, na kanwie naszych rozmów o budowaniu domu postanowiła przeprowadzić mały remont, komunikując dość dosadnie : „ Pierwsze co zrobię to wymienię tą cholerną wentylację, która działa kiedy chce, przynajmniej na to będę miała wpływ „– powiedziała z zaciśniętymi zębami.

Muszę się przyznać, ze nie wiem jakie były przyczyny niesprawnej WG, nie dopytywałam. Powiedzmy, że poziom zdenerwowania, związany z wyprowadzką jej pierworodnego, plus problemy z wentylacją, nie stwarzały komfortowych warunków do wchodzenia w szczegóły. Jednak ton w jakim powiedziała „ tylko nie inwestuj w wentylację grawitacyjną!!!!” – zmusił mnie niejako do przyjrzenia się sprawie bliżej.

Nie prawdą jest mit, jakoby wentylacja grawitacyjna nie mogła spełniać swoich podstawowych funkcji. Przy dobrze wykonanej WG, użytkownik powinien mieć bardzo zbliżony dostęp do świeżego powietrza jak przy zastosowaniu wentylacji mechanicznej ( przynajmniej w niektórych porach roku). Ze szczątkowych informacji jakie udało mi się wyciągnąć od Justyny wynikało, że w okresie letnim ma zaduch w domu, a w zimie jest chłodno przy sporych rachunkach za ogrzewanie. Można by było zwalić to na nieszczelne okna czy skromną izolacje budynku, ale na tym na pewno nie oszczędzała. Zostaje więc wentylacja. Wydaje mi się, że geneza problemu, leży w błędach popełnionych jeszcze na etapie projektowania, a później samego wykonania systemu wentylacji grawitacyjnej.

Dla mnie jednak, najważniejszym aspektem i przyczyną dlaczego zdecydowałam się na zastosowanie wentylacji mechanicznej, były ogromne i niekontrolowane straty ciepła wywołane przez wentylację grawitacyjną.

Budując dom energooszczędny, właściwie od samego początku zakładaliśmy zastosowanie wentylacji mechanicznej, bez której ciężko, a wręcz nie możliwe byłoby uzyskanie odpowiednich parametrów. Budynek, w którym zastosowano najwyższej klasy materiały izolacyjne na fundamenty, ściany, dach, zamontowano okna o niskim współczynniku przenikania ciepła, przy zastosowaniu niewydolnej wentylacji grawitacyjnej, stał by się termosem . Ciężko wyobrazić sobie budownictwo energooszczędne bez zastosowania wentylacji mechanicznej, nad którą jako inwestorzy mamy pełną kontrolę.

Ważne – nieodwracalne straty ciepła wynikające z ucieczki ciepłego powietrza w okresie zimowym przez wentylację grawitacyjną, mogą sięgać od 30% do nawet 60 %.

Czym jest wentylacja mechaniczna – rekuperacja

Wentylacja mechaniczna w przeciwieństwie do grawitacyjnej jest w całości stymulowana i napędzana mechanicznie. Nic nie jest tu dziełem przypadku, a jedynie konsekwencją technologii zastosowanej przy jej produkcji. Sercem wentylacji jest rekuperator, który napędza i steruję przepływem powietrza w kanałach wentylacyjnych.

Rekuperacja to nic innego jak wentylacja nawiewno-wywiewna z odzyskiem ciepła, którego centrala ( rekuperator ) zajmuję się procesem odzyskiwania energii z powietrza.

 Ważne – Wentylacja mechaniczna zapewnia stałą wymianę powietrza, bez względu na panujące na zewnątrz warunki atmosferyczne.

Świeże powietrze nawiewane jest z zewnątrz przez kanały wentylacyjne, przechodząc kolejno przez rekuperator, gdzie jest oczyszczane wstępnie przez filtry w nim zainstalowane. W tym samym czasie, taka sama ilość powietrza jest wywiewana z pomieszczeń szczególnie tych wilgotnych jak kuchnia czy łazienka.

Przykład działania rekuperatora 

żródło : EnergoForum

Ważne – powietrze wywiewane nie miesza się ze świeżym powietrzem napływającym z zewnątrz.

Oprócz aspektów ekonomicznych, związanych z uszczupleniem naszego portfela w okresie zimowy, dla mnie równie ważnym czynnikiem jest poprawa komfortu życia w domu z zastosowaniem rekuperacji.

Tak dużo mówi się o zanieczyszczonym powietrzu, którym oddychamy na co dzień. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska bije na alarm, wskazując na rosnące zagrożenie związane ze złą jakością powietrzna w naszym kraju. Według raportu GIOŚP w Polsce występuje zanieczyszczenie wielopierścieniowe węglowodorami aromatycznymi ( WWA ). Pod lupę wzięto poziom w powietrzu takich substancji jak dwutlenek siarki, tlenek węgla, kadm, benzen, ozon, ołów, arsen, nikiel, czy szalenie groźny i silnie rakotwórczy benzo(a)piren, który występuję w dymie spalanego węgla, drewna i śmieci ( również podczas grillowania ). W niechlubnej czołówce miast najbardziej zanieczyszczonych, od dłuższego czasu są :

• Zakopane
• Kraków
• Tomaszów Mazowiecki
• Rabka zdrój
• Nowy Sącz
• Sucha Beskidzka
• Rybnik
• Nowy Targ
• Opoczno
• i rekordzista Nowa Ruda ze średniorocznym poziomem benzo(a)pirenu na poziomie 17 ng/m3, gdzie dopuszczalna wartość powinna być na poziomie 0-1ng/m3.

Nie kwestionowanym liderem w rankingu na miasto o najczystszym powietrzu jest Słupsk – 0,99 ng/m3. Czystym powietrzem mogą również oddychać mieszkańcy :

• Działoszyna
• Liniewko – Koscierskie
• Gdyni
• Władysławowa
• Kwidzyna
• Koszalina
• Gdańska
• Szczecina
• Zamościa
• Suwałk
• Lublina

Na wakacje tylko nad polski Bałtyk  😎

Dlaczego zatem nie mielibyśmy zadbać o powietrze jakim oddychamy we własnym domu?

Ilu z nas zastanowiło się, na jakie szkodliwe związki pochodzenia biologicznego i chemicznego jesteśmy narażeni w pomieszczeniach zamkniętych. Dopóki nie stanęłam przed obliczem budowy własnego domu, zagrożenia ze strony wentylacji były mi znane w stopniu podstawowym.

Nie chodzi mi o bezpośrednie, czyhające za rogiem sypialni lub kuchni niebezpieczeństwo związane z nieprawidłowo działającą wentylacją, tylko o skutki i konsekwencje wielomiesięcznego, lub wieloletniego przebywania w pomieszczeniach o niskiej jakości powietrza.

Zanieczyszczenie powietrza w zamkniętych pomieszczeniach, zdefiniowane zostało przez Ministerstwo Środowiska jako zawartość w powietrzu pomieszczeń zamkniętych zanieczyszczeń fizycznych, chemicznych i biologicznych, które naturalnie nie występują w powietrzu zewnętrznym.

Żeby uświadomić wam o jakich zagrożeniach mowa, pozwolę sobie wykorzystać informacje zawarte w referacie „ Zanieczyszczenie powietrza pomieszczeń „ profesora Politechniki Śląskiej, kierownika Katedry Ochrony Powietrza, dr. hab. Józefa S. Pastuszki.

Profesor w swojej publikacji, przeanalizował czynniki szkodliwe w powietrzu pomieszczeń mieszkalnych i budynków użyteczności publicznej.

Główne zanieczyszczenia powietrza w pomieszczeniach nieprzemysłowych i ich podstawowe źródła

Źródło : Śląska Akademia Medyczna

Wśród wymienionych przez profesora skutków przebywania w pomieszczeniach z zanieczyszczonym powietrzem są miedzy innymi :

• Zatrucie tlenkiem węgla
• Astma
• Choroba legionistów – ciężka zakaźna choroba dróg oddechowych, wywoływana bakterią Legionella
• Gorączka klimatyzacyjna – (humidifier fever)
• Choroby nowotworowe – związane z dymem tytoniowym, czy też radon i produkty jego rozpadu
• Syndrom chorego budynku (SBS – Sick Building Syndrome) – nie jest chorobą lecz zespołem dolegliwości występujących u co najmniej 20 – 30 % osób, przebywających długotrwale w budynku z małą lub ograniczoną ilością świeżego powietrza oraz złą jakością powietrza

Objawy związane z syndromem chorego budynku można podzielić na :

• objawy ogólne (ból głowy, nienaturalne zmęczenie, przygnębienie, zawroty głowy)
• podrażnienie błon śluzowych (suchość lub podrażnienie oczu, nosa, gardła)
• objawy skórne (przesuszenie, zaczerwienienie, złuszczanie naskórka – na twarzy, rękach, uszach)

Kolejnym poważnym zagrożeniem jest wilgoć, tak często spotykana w budownictwie jednorodzinnym. Jest to wymarzone środowisko do rozmnażania się setek gatunków bakterii, pleśni i grzybów. Przebywanie w ich otoczeniu, może wywołać lub nasilić objawy astmatyczne, alergiczne, sprzyja infekcjom układu oddechowego, oraz może obniżyć lub pogorszyć nasz układ odpornościowy.

Zastosowanie wentylacji mechanicznej w ogromnym stopniu, zminimalizuję lub całkowicie wyeliminuje wszystkie zagrożenia jakie wywołuję zanieczyszczone powietrze w zamkniętych pomieszczeniach.

Czy pamiętacie – czasy jak nasi rodzicie zaklejali kratki wentylacyjne zimą, żeby chłodne powietrze nie wpływało do naszych mieszkań/domów?. Gdzie wtedy była wentylacja? – no właśnie w ogóle jej nie było!

Zalety wentylacji mechanicznej

Jest ich naprawdę sporo. Postaram się wymienić te najistotniejsze :

• Oszczędności na ogrzewaniu
• Nie trzeba inwestować w droższe okna z nawiewnikami
• Mniej kominów do zbudowania
• W związku z odzyskaniem ciepła, możemy zainwestować w urządzenia grzewcze o mniejszej mocy i mniejszej powierzchni ( tańsze)
• Stała wymiana powietrza bez względu na warunki atmosferyczne
• Filtrowane powietrze wewnątrz – mniej kurzu, alergenów
• Brak zaparowanych luster, okien i płytek w łazience
• Możliwość odcięcia się od zanieczyszczeń panujących na zewnątrz
• Podwyższenie komfortu życia, poprzez stałą wymianę powietrza ( 24h )
• Podwyższenie wartości rynkowej domu – za parę lat dom nie straci na wartości poprzez zastosowanie nowoczesnych technologii
• brak przeciągów w domu

Podczas szukania głównego wykonawcy, natrafiłam na firmy budujące domy energooszczędne, nie stosujące rekuperacji. To jak kupić sernik zrobiony z ziemniaków – dobry, a raczej oszczędny cukiernik tak wymiesza ziemniaki z niewielką ilością sera, że ciasto będzie przypominać oryginał. Niestety, każdy smakosz znający się na pieczeniu słodkości, od razu pozna imitację i nigdy więcej nie wróci do tej cukierni.

Dom energooszczędny bez zastosowania wentylacji mechanicznej stał by się nie tylko szczelnym termosem ale również zatęchłym i nieświeżym „ziemniaczanym sernikiem”.

Każdy inwestor chcąc zbudować dom energooszczędny lub niskoenergetyczny, musi zainwestować w wentylację mechaniczną – wynika to z warunków technicznych, a dokładniej z wytycznych jakie zostały przyjęte w budownictwie energooszczędnym.

Jeżeli decydujecie się na dom tradycyjny, pamiętajcie że za parę lat, kiedy wszystkie nowe budynki będą musiały spełniać zaostrzone wymagania dotyczące ich charakterystyki energetycznej, wasz dom będzie wymagał modernizacji. Obniży się jego wartość rynkowa, gdyż po roku 2020 wszyscy będą budować energooszczędnie. Być może warto już dziś zainwestować odrobinę więcej…

Pamiętacie jak szybko walkman zostały wyparty przez mp3, czy kaseta magnetofonowa przez kompakt? Niestety to samo stanie się z wentylacją grawitacyjną.

Wszystkich zainteresowanych warunkami jakie będą musiały spełniać budynki po 2020 roku, odsyłam do mojego pierwszego artykułu z cyklu „ dom energooszczędny „ – okiem inwestora

W kolejnym poście przygotuję zestawienie producentów, dystrybutorów systemów wentylacji mechanicznej pod kontem :

• Wydajności
• Zastosowanych rozwiązań
• Nowoczesności
• Możliwości montażowych
• Możliwości serwisowych
• Dostępności itp.

Jeżeli macie doświadczenie w użytkowaniu wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, lub jesteście specjalistami w ich montażu, podzielcie się proszę swoją wiedzą w komentarzach.